Rozporządzić majątkiem na wypadek śmierci można jedynie przez testament. To właśnie ten dokument określa los majątku spadkodawcy po jego śmierci. Zaznaczyć trzeba, że zarówno cały testament, jak i jego poszczególne postanowienia można w każdej chwili odwołać lub zmienić.

Testament nie jest zawsze ważny. Wiele okoliczności może spowodować, że pomimo tego, że testament został sporządzony, będzie on jednak nieważny.

Jaki testament można podważyć?

Testament można sporządzić:

– w formie pisemnej (własnoręcznie); najczęściej powodem podważenia, w przypadku testamentu własnoręcznego, jest nie sporządzenie testamentu własnoręcznie przez spadkodawcę, podpisanie testamentu np. na kopercie, a nie na dokumencie, na którym dokonuje się rozporządzenia,

–  notarialnie (w formie aktu notarialnego),

– poprzez wyrażenie swojej woli wobec wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, a następnie spisania oświadczenia spadkodawcy w protokole – testament urzędowy; ciągle obowiązująca, ale obecnie nie praktykowana forma.

– w pewnych sytuacjach istnieje także możliwość sporządzenia testamentu ustnego;  gdy istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy (np. testator znajduje się w szpitalu) spadkodawca może oświadczyć ostatnią wolę ustnie przy jednoczesnej obecności co najmniej trzech świadków.

Natomiast istotnym jest, iż każdy z tych testamentów może zostać podważony.

Jak skutecznie podważyć testament?

• Podważenie testamentu notarialnegojest z reguły najtrudniejsze, bowiem notariusz jest zobowiązany zadbać o to, żeby osoby składające oświadczenia woli (np. sporządzające testament) były świadome i działały swobodnie, bez przymusu.
• Unieważnienie testamentu własnoręcznego z kolei jest częściej spotykane i łatwiejsze do przeprowadzenia. Znacznie prostsze, niż w przypadku testamentu notarialnego, jest wykazanie, że testament własnoręczny został sporządzony w stanie wyłączającym świadome podjęcie decyzji i wyrażenie woli.
• Z kolei sposobem na podważenie testamentu sporządzonego przed wójtem, burmistrzem lub prezydentem miasta jest wykazanie błędów formalnychprzy jego powstawaniu.

Przyczyny unieważnienia testamentu

Kodeks cywilny wskazuję trzy przesłanki unieważnienia testamentu:

1. W razie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli.

Stan wyłączający świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli jest stanem, w którym możliwość wolnego wyboru zostaje całkowicie wyłączona. Z taką sytuacją mamy do czynienia najczęściej w przypadku choroby psychicznej albo umysłowej.

2. Pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczeni, że gdyby spadkowaca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści.

Nieważny jest testament sporządzony pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu danej treści. Spadkodawca jest w błędzie w razie mylnego wyobrażenia o rzeczywistym stanie rzeczy lub braku takiego wyobrażenia.

3. Pod wpływem groźby.

Nieważny jest testament sporządzony pod wpływem groźby. Groźba, będącą formą przymusu psychicznego, polega na deklaracji wywołania niekorzystnych skutków w przypadku, gdy spadkodawca nie sporządzi testamentu oznaczonej treści, według oczekiwań osoby grożącej. Nie ma znaczenia, czy jest ona bezprawna. Wystarczającym jest, aby wywołana ona u spadkodawcy stan obawy.

Termin na żądanie unieważnienia testamentu

Termin, w którym można powoływać się na nieważność testamentu, wynosi 3 lata i biegnie od momentu, w którym osoba uprawniona dowiedziała się o przyczynie nieważności.

Obalenie testamentu a wydziedziczenie

Testament z zapisem wydziedziczającym wybranego członka rodziny można podważyć o ile są ku temu przesłanki. O tym czy ostatnia wola zmarłego zostanie wykonana czy też nie decyduje w takim wypadku sąd. Jeśli wydziedziczony udowodni, że ustała przyczyna wydziedziczenia, a spadkodawca mu wybaczył lub, że podana przyczyna nie spełniała wymogów prawnych, wówczas istnieje realna szansa na podważenie zapisu o wydziedziczeniu, który znajduje się w testamencie.

Ważne!

Unieważnienie testamentu następuję poprzez podniesienie zarzutu nieważności i wskazanie przyczyny tej nieważności. Zarzut taki podnosi się wyłącznie w postępowaniu sądowym.

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, zespół Kancelarii pozostaje do Państwa dyspozycji.