Procedura upadłości konsumenckiej pozwala na uwolnienie się od długów, których dłużnik nie ma szans spłacić. Sytuacja może skomplikować się, gdy dłużnik pozostaje w związku małżeńskim, w którym obowiązuje wspólność ustawowa małżeńska. Nierzadko długi małżonka (które np. zostały zatajone przed drugim małżonkiem) są przyczyną rozwodu. Małżonek, który jak najszybciej chce wyjść z relacji i uzyskać rozwód, często nie analizuje tego, co stanie się ze wspólnym majątkiem i jak upadłość współmałżonka może wpłynąć na jego sytuację.

Przepisy upadłościowe są bezwzględne jeżeli chodzi o majątek wspólny małżonków, gdy do ogłoszenia upadłości dojdzie trakcie trwania małżeństwa. W takiej sytuacji cały wspólny majątek wchodzi w skład masy upadłości: wspólnie kupione mieszkanie, działka, samochód, udziały w spółkach. Ogłoszenie upadłości konsumenckiej powoduje powstaniem między małżonkami rozdzielności majątkowej, a małżonek upadłego ma jedynie możliwość zgłoszenia syndykowi swojej wierzytelności o spłatę.

Czy rozwód uratuje majątek?

Kiedy w małżeństwie pojawiają się problemy finansowe, małżonkowie decydują się ruchy mające na celu zabezpieczenie majątku. Często dochodzi do podpisania tzw. intercyzy, darowizn na najbliższych członków rodziny, a w ekstremalnych przypadkach do rozwodu i podziału majątku wspólnego. O tym, że takie działania przynoszą najczęściej odwrotny skutek, napiszemy w odrębnym artykule.

Rozwód, w przypadku braku intercyzy w małżeństwie, powoduje ustanie wspólności małżeńskiej. Co więcej w postępowaniu rozwodowym możliwe jest dokonanie podziału majątku wspólnego i przyznanie poszczególnych składników małżonkom z obowiązkiem spłaty. Rozwód nie zawsze uchroni jednak współmałżonka od odpowiedzialności za długi drugiego małżonka. Obowiązuje zasada: im wcześniej złożony pozew rozwodowy, tym lepiej. Dlaczego?

Ustanowienie rozdzielności majątkowej w wyniku rozwodu w ciągu roku przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości jest bezskuteczne w stosunku do masy upadłości, chyba że pozew w sprawie został złożony co najmniej dwa lata przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

Co to oznacza w praktyce?

Aby rozdzielność majątkowa była skuteczna wobec masy i zabezpieczała sytuację rozwiedzionego małżonka, muszą zostać spełnione 2 warunki:

1. Pozew o rozwód musi zostać złożony przynajmniej dwa lata przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej.
2. Sąd musi wydać wyrok rozwodowy przynajmniej rok przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej.

Jeżeli rozwiedziony konsument zamierza złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej w lutym 2022 r. powinien zweryfikować, kiedy został złożony pozew o rozwód oraz kiedy sąd wydał wyrok rozwiązujący małżeństwo. Jeżeli okaże się, że wyrok rozwodowy zapadł w ciągu roku przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, ustanie wspólności ustawowej małżeńskiej będzie nieskuteczne wobec masy upadłości. W efekcie składniki wchodzące w skład majątku wspólnego zostaną przejęte przez syndyka i trafią do masy upadłości.

Ratunek dla małżonka upadłego

Były małżonek upadłego może jednak w drodze powództwa żądać uznania rozdzielności majątkowej za skuteczną wobec masy upadłości, jeżeli w chwili jej powstania nie wiedział o istnieniu podstawy do ogłoszenia upadłości. Powinien jednak wykazać, że powstanie rozdzielności nie doprowadziło do pokrzywdzenia wierzycieli.